Bir Tebessüm Edelim Canlara: Bektaşi Fıkraları

     Yusuf ÇOTUKSÖKEN  -  Toroslu Kitaplığı

Arka Kapak Yazısı

     Anadolu topraklarının zengin uygarlıklar ortamında Anadolu halkının engin deneyimleri ve hoşgörüsüyle oluşturup kimliklendirdiği fıkra tiplerinden biri de Bektaşi’dir. Dar anlamda “Bektaşilik tarikatının mensubu” anlamına gelen Bektaşi, Bektaşilik tarikatının insan ve dünya kavrayışının, geniş anlamda ise, Anadolu halkının bu dünyaya bağlılığının, toplumsal anlamda hakkı, dürüstlüğü ve doğruluğu arayışının, insanca yaşama ve yaşatma özlemlerinin somut bir göstergesidir.

        Bektaşi, halk bilgesi olarak çeşitli ortam ve bağlamlarda   genel geçerliği olan değer yargılarını,  zekice nüktelerle bezediği fıkraları aracılığıyla  sunmaktadır. O,  mantıksal   bir tutarlılık içinde, ince ve  keskin nükteleriyle özelde Anadolu insanına, genelde bütün dünya insanlarına barışın, sevginin, hoşgörünün, özetle  yaşama sanatının inceliklerini  sunar.

         Bektaşi, Anadolulu bir bilge, bir gülmece ustası olmasına karşın, ünü Rumeli’ye de taşmış,  güldüren ve düşündüren insan olarak  tanınıp sevilmiştir.

        Bir Tebessüm Edelim Canlara-Bektaşi Fıkraları adlı bu kitapta 250 kadar Bektaşi fıkrası derlenmiştir. Ayrıca Bektaşilik ve Bektaşi fıkraları   üzerine verilen genel değerlendirmelerle okurlar bilgilendirilmek istenmiştir. Kaynakçada ise hem Bektaşi fıkralarını derleyen, bu fıkralar üzerine yapılan araştırmaları içeren, hem de Bektaşilik üzerine hazırlanmış kitaplardan oluşturulan bir liste yer almaktadır.

        Bu dünyanın insanla anlamlı ve değerli olduğu, her şeyden önce insanın dürüst, sevecen ve hoşgörülü olması gerektiği bilincini  bizlere vermeye çalışan Bektaşi fıkralarından sizin de, payınıza düşenleri alacağınızı umuyoruz.

Başa dön

İçindekiler

1. BÖLÜM

BEKTAŞİLİK ve BEKTAŞİ FIKRALARI

▪    Bektaşilik Üzerine Kısa Bilgiler

▪    Bektaşi Fıkraları

▪    Bektaşi  Fıkralarının Biçim ve İçeriği

▪    Bektaşi Fıkralarının Söylemi

▪    Fıkra Tipi olarak Bektaşi

▪    Bektaşinin Fıkraları Aracılığıyla Vermek İstediği İleti

 

2. BÖLÜM

KONULARINA ve BAĞLAMLARINA GÖRE BEKTAŞİ  FIKRALARI

▪    AÇLIK

-       Sırtında Benim Cüppem Oldukça

-       Hatim İndireyim

-       Senin Maden Olduğunu Bilmesem

▪ ADAK

-       Adını Bilmediğim Bir Evliyaya

▪ AHRET

-       Ahrette Cümbüş Var

▪ AKIL

-       Varlık Harcamakla Belli Olur

▪ ALÇAKGÖNÜLLÜLÜK, KİBİR

-       Ağaç Gelmezse Biz Gideriz

-       Ben Şimdiden Bir Hiçim

▪ ALINYAZISI

-       Alnımın Yazısından

▪ ALIŞMA, ALIŞKANLIK

-       Kırk Defa Söyledim

▪ ALIŞVERİŞ...

-       Nasıl Becerdin

▪ ALLAH

-       Allah Var mı?

-       Allah Nerede?

-       Allah Yok Diyor

-       Hak Denilince

-       Şeyhim Merkebimi Sabaha Kadar Bekledi

▪ ALLAHIN GÜCÜ

-       Ya Dikiş İğnesinin Gözünü Büyütür ya da Deveyi Küçültür

-       Gücün Yetiyorsa Şunu Kırsana

▪ ALLAHIN İŞİ

-       Allahın İşine Karışmam

▪ ALLAH’A SİTEM

-       Birbirine Karıştırdın

▪ ANA-BABA

-       Babamın Kim Olduğunu Anama Sorun

-       Ben Senin Baban Değil miyim?

▪ APTEST

-       Aptest Al Deseydin Alırdık

-       Hamurumuz Toprakla Yoğrulmuş

▪ BAHŞİŞ

-       Bilmem ki Ne Desem?

▪ BAYRAM

-       Bayramın Geldiğine Yanıyorum

▪ BİLGİSİZLİK

-       Şikâyete Hacet Kalmadı

▪ BORÇ

-       Fırıncıdan Al Bakkala Ver

-       Sen Bakkala Olan Borcumu Sor

-       Şeytana Bile Borç Etmişsin

▪ CAMİ

-       Yukarıdakini Rahatsız Etmem

-       Beni Camiye Girmeye Zorlama

-       Borcumu Ödeyecek Kadar Para Ver

-       Tanrının Evi

-       Camiye Tükürmek Ne Demek

-       Ya Cami ya Hamamdır

-       Hiç Camiye Gidiyor muyum?

▪ CEHENNEM

-       Cehennemin Yakmayan Yeri Var mı?

-       Beni Cehennemin Defterine Yaz

-       Görüştüklerimin Çoğu Cehennemlik

-       Sizin Narınıza Biz de Yanarız

-       Görüştüklerimizin Çoğu Cehennemlik

-       Yuf Borusu Çalıp Cehenneme Gideceğim

▪ CENNET

-       Cennette Meleklerle

-       Macuncu Fırıldağı Gibi

▪ CİN VE PERİ

-       Cin ve Periler

▪ ÇALIŞMA

-       Onu da Yarın Yaparım

▪ DAYAK, KAVGA

-       Daha Önce Hapsetseniz Olmaz mı?

-       Ya Hiç Sopa Yemedin ya da Hiç Sayı Saymadın

-       Kaptanpaşa Çavuşlarıyla

▪ DEDİKODU

-       Bütün İnsanlar Asılacaktır

▪ DİL

-       Cehennem Lisanı

▪ DİLENCİ

-       Bana Ne? Ben mi Yaptım?

▪ DOĞA

-       Mart Ayının Halt Etmesidir

▪ DOĞUM

-       Işığı Gören Fırlıyor

▪ DUA /ETMEK

-       Duayı Kendine Ederdin

-       O Sıralar Allah ile Aram İyi Değildi

-       Kendinde Olmayanı

-       Eli Kopsun da

-       Seni Tamir Edinceye Kadar

▪ DÜNYA

-       Altı Günde Yaratılan Dünya Bu kadar Olur

-       Belki Altı Üstünden İyidir

▪ EMANET

-       Şeyhin Biricik Dervişi Benim

-       Cümle Âlemi Nasıl İdare Edeceksin?

▪ EVLİLİK/EVLENME, EŞ

-       Evlilik Nedir?

-       Niçin mi Evlenmiyorum?

-       Nasıl Bir Eş Alayım?

-       Bir Karı Daha Alacağım

-       Kocanın Çok Yaşaması İçin Dua Et

-       Karınla İyi Geçindiğin Bir Gün Var

-       Akıllanırsa Evlenmez

-       Sen de Onun Karısını Döveydin

-       Kızına Ancak Böyle Tahammül Ediyordur

-       Alacağın Kız Pek Namusludur

-       Asıl Sen Kalıbı Değiştirmişsin

-       Çifte Talih

-       Hiçbir Şeyim Yok.

▪ EZAN

-       Namazda Gönlüm Yok ki Ezanda Kulağım Olsun

     ▪ GÖNÜL, KALP

-       Kalbimizi Temizlemekten Vakit Bulamadık

▪ GÖREVDEN ALMA

-       Şikâyete Takat Bırakmamıştır

▪ GÜNAH

-       Seninkileri de Koy Üstüne

-       Günahlarımız

-       Günahlarımız İçin Mahya Kurulacak

▪ HADDİNİ BİLDİRME

-       Ne Düşünüyormuş

-       Allah Seni İndirdi Beni Bindirdi

-       Üçümüz İçin Ot Getirmeye

▪ HAK YEME

-       Kul Hakkı Yeme

▪ HAKLI/HAKSIZ

-       Siz Haksızsınız

▪ HAMAM, YIKANMA

-       Hamama Bir Kez gitmiştik

-       Kalbimizi Temizlemekten

-       Ya Cami, ya Hamamdır

▪ HIRSIZLIK

-       Verelim Keçiyi Yahudiye

-       Allah Şimdi Ne Yapıyor?

-       Merkebin Hangi Gözü Kör?

-       Kim Bilir Kime Verdi?

▪ HOCA

-       Senin Gibi Hocanın Benim Gibi

▪ HÜLLE

-       Kocasını Yatırın Softayla

▪ İÇKİ:RAKI, ŞARAP

-       Rakı Helal midir, Haram mıdır?

-       Rakı Akşamdan Akşama, Namaz Bayramdan Bayrama

-       Allah Ne İsterse Olur

-       Rakı Şişesi Taşımak

-       İşimiz İş

-       Rakıya da Su Katıyorlar

-       Siz de Atın

-       Ahrette de Yaşadık

-       Yine de Ayakta Duramıyorum

-       Şarabın Mucizeleri

-       İnsan Ölürken Düşmanlarıyla da Barışmalı

-       Ramazanda İki Kez İçilir

-       İçki Sağlığın Düşmanı

-       Eşekliğinden

-       Vallahi İçmem, Billahi İçmem

-       Hem Ant İçerim Hem Rakı İçerim

-       Biz Hırsızlık Etmiyoruz ki

-       Arafat Nerde Biz Nerde?

-       Aranızda Usulü Erkânıyla İçen

-       Kefen Parası

-       Bana Şişeyi Kırdıracaksın

▪ İNSAN, İNSANLIK

-       İnsanların Ahvalini Anladığımdan Beri.

-       Sen Ne İşe Yaradın?

-       Bir Eşek, Bir Öküz

-       Zenginlik, Kürk ve Hayvanlık

▪ İSLAMIN ŞARTI

-       İslamın Şartı Kaç?

▪ İYİLİK, KÖTÜLÜK

-       Hangi Pezevengin Eliyle Yaptırdı?

▪ KABAHAT

-       Kabahat Kimde?

▪ KADIN, CİNSELLİK

-       Deftere Günah Diye mi Yazdıracaksın?

-       Aşk Yapmak

-       Şeytanın Kılavuzluğu

-       Senin Adın Bebek, Benimki Eşek

-       Merkezde Birleşiriz

-       Maslahatından Bağlamalı

-       Ben Kadının Her Yerini Severim

-       Dikenli Güldür

-       Sıkıysa Sen Yetiş

▪ KONUŞMA

-       Geceliğimi Almaya Gidiyorum

▪ KORKU

-       Seni Görünce Ortalıkta Can mı Kalır?

-       Beni Damızlık Bıraktılar

▪ KURBANLIK

-       Torik Kurban Edeceğim

▪ MANTIK

-       Mantık Hayattan Alınır

▪ MEMURİYET

-       Siz de Bir Memuriyet İsteseniz

▪ MEYHANE

-       Neresi Olacak Meyhane

▪ MİSAFİR

-       Tanrı Misafiri

▪ NAMAZ

-       Namazda Gönlüm Yok ki

-       Aptessiz Namaz Kılınır mı?

-       Rakı İçer misin?

-       Sen Bakkala Olan Borcumu Sor

-       O Senin Dediğin Sulu Namaz

-       Hele Sen Üç Terk Et de

-       Biri de Namazı Yese

-       Siz Benim Hiç Ayık Gezdiğimi Gördünüz mü?

-       Farzı da Bırak

-       Kimin Namazı Bozuldu?

-       Veresiye Namaz, Peşin Namaz

-       Rahmetli Pederin Cenaze Namazını Kılmıştık

-       Davetiyede Namaz Kaydı Yok

-       Huri İstemem

▪ ÖLMEK,ÖLÜM

-       Duaları Ne Çabuk Kabul Ediyorsun?

-       Onlar Kimin Bokunu Yedi?

-       Kendi Kendimize Ölürüz

▪ ÖLÜM KORKUSU

-       Kerim Allah Bizi Balıklara Ziyafet Çekebilir

-       Buyurun Cenaze Namazına

-       Yuh Olsun

▪ ÖLDÜRMEK

-       Aç Kullarına Azık Yetiştirmektense

▪ ÖVGÜ, ÖVME

-       İhtimal ki Her İkimiz de Yanılıyoruz

▪ PARA

-       Senin Maden Olduğunu Bilsem

▪ PAYLAŞMA

-       Bütün İnsanlar Ortak

▪ PEZEVENK

-       Yahu Amma da Çokmuşsunuz

▪ RAMAZAN ve ORUÇ

-       Senin Eve Ramazan Girmedi mi?

-       Hele Bir Ramazan Gelsin

-       Mübarek Ramazanın Bu Kuytuda İşi Ne?

-       Bir Günde Çıkarıverdik

-       Bayram Şaşakaldı

-       Ramazanı Seviyorum

-       Bu Sene Gelmez

-       Sefere Çıkacağım

-       Ramazan Dokundu mu?

-       Ramazan Mübarek

-       Bana Ne?-Sana Ne?

-       Canımı Çok Sıkarsa

-       Be Mübarek Gözüme mi Gireceksin?

-       Dayanırsam Tutarım, Dayanamazsam Yutarım

-       Tuzak Kurdum, Bekliyorum

-       Orucu Daha Çok Severim

-       Orucu Sakatladın

-       Bir Ayna Al da Yüzüne Bak

-       Yarabbi Sen de mi Çocuklara Uydun?

-       Oruç Altı Yapıyorum

-       Sünneti de mi Terk Edeyim

-       Ben Seferiyim

-       Hele Bir Düşüneyim

-       Açlıktan Hastayım

-       Bu Revayıhak mı?

-       Bu Can Dünyaya Bir Kere Gelir

-       Bir Gün Eksik

-       Bir Gün Fazla

-       Oruç Gitti Fakire Can Geldi

-       Sokakta Olduğumu Unuttum

-       Erik Yumuşasın Diye

-       Bari Bir de Ortasında Tut da

-       Bozdun Keyfimi

-       Sen Üç Gün Boşlayıversen

-       Nesini Yiyip İçmişim?

-       Güzel İçin Oruç Bozulur mu?

-       Davetlere Derhal İcabet Etmek Gerekir

▪ RESİM, RESSAM

-       Önce Resim Sonra Badana Daha İyi

▪ RIZIK

-       Başkasının Rızkı ile Besledikten Sonra

-       Rızkını Vermedikten Sonra

-       Hepsinin Gözleri Kalmış

▪ RÜŞVET

-       Bu Ferman Onda Olduğu Sürece

▪ RÜYA

-       Tükürük Yanlışlıkla Ağzına Girmiş

-       İyi Rüyalar

▪ SAÇ

-       Saçlarım Sakallarımdan Yirmi Yıl Daha Yaşlıdır

▪ SADAKA

-       Sadaka

-       Yüz Para ile Hacca Gidilmez ya

-       Allah Versin Diyene

-       Bana Ne? Ben mi Yaptım?

▪ SAKAL

-       Köse Kalmayı Tercih Ettim

-       Ak Sakalıma Layık Olmayan Davranışlar

▪ SARHOŞ

-       İçen Benim Sen mi Sarhoş Oldun?

-       Asıl İçmeden Sarhoş Olanlar

▪ SEVİMSİZLİK

-       Soğuğu Ana Karnında Almışsın

▪ SIRAT KÖPRÜSÜ

-       Sırat Köprüsü

▪ SİGARA, TÜTÜN

-       Sigaranın İlk, Kaynanamın Son Nefesi

-       Melekler de Tiryaki Olmuşlardır

-       Helal ise İçiyorum, Haram ise Yakıyorum

-       Ben Cenazemi Yıkamaya Gidiyorum

▪ SİYASET

-       Siyaset Mesleğine Sevk Et

-       Vekil Olunca Asaleti Bozuldu

▪ SOFTALIK

-       Domuzun Softası

▪ SUÇ VE CEZA

-       Bu Suçluyu Tahliye Ediniz

▪ ŞAİR, ŞİİR

-       Birinci Şair Siz Olursunuz

-       Melekler de Yararlansın Diye

-       Okumadıklarınızı Beğeniyorum

-       Bunları Yazmanız İçin İdamla mı Tehdit Edildiniz

▪ ŞEYH

-       Bizim Şeyhimiz de Gökyüzünde Bulut

▪ ŞÜKRETME

-       İyi Değilim

▪ TEMİZLİK

-       Biz Bu Dünyaya Gömlek Yıkamaya mı Geldik?

▪ TİCARET

-       Büyük İşler

▪ UĞURSUZLUK

-       Uğursuzluk Hangimizde?

▪ UYARI

-       Bırakıyorum Kuyruğu

▪ UYGUNSUZ İŞ

-       Helada Sakız Çiğnemek

▪ YAĞMUR DUASI

-       Kabahat Sana Tarlayı Gösterende

▪ YALANCI, YALANCILIK

-       Yalan Söylüyorsam

▪ YAŞ, YAŞLILIK

-       Ben Mert Adamım, Sözümden Dönmem

-       Yirmi Yaşında Merkep

▪ YEMEK, YİYECEK

-       Et Olsaydı da

▪ YOKSULLUK

-       Fakirliğin İyiliği, Fenalığı

-       Haydi Bizim Hesabı Görelim

▪ ZAM

-       Beş Para İdare Etmiyorsa Kahveni Kapa

▪ ZENGİNLİK

-       Adını Bile Doğru Dürüst Söyleyemeyenlere Bol Bol Ver

-       Hayatını Bana Borçlusun

-       Tam Zengin Olunacak Zaman

▪ ZEYTİN

-       Tadına Bakmamışsın

▪ ZİYAFET

-       Vekilharcınızdan Bir Tokat Yedim

▪ ZİYARET

-       Bu Son Ziyaretiniz

 

3. BÖLÜM

YORUMLAR

▪    Pertev Naili Boratav, “Bektaşilik Ve

     Bektaşi Fıkraları Üzerine Birkaç Söz”

▪    Dursun Yıldırım, “Türk Edebiyatında

     Bektaşi Fıkraları”

 

Kaynakça

Bektaşilik Üzerine Kısa Kaynakça

Başa dön

Önsöz

1990’lı yılların başında, Nasrettin Hoca fıkraları üzerinde yoğunlaşıp çalışırken Bektaşi fıkraları da, Nasrettin Hoca fıkralarıyla ilişkisi nedeniyle, ilgi alanım içine girmişti. O yıllardan beri de kitapların dışında değişik yazılardan da fıkralar seçmeye, Bektaşilik ve Bektaşi fıkraları üzerine yazılan yeni/eski derleme ve incelemeleri toplamaya  başladım. Bunlar belirli bir birikime ulaşınca, araştırma sürecine girdim; araştırmalarıma kaynak olan fıkraları da buna katınca elinizdeki bu kitap ortaya çıktı

Bu kitapta Bektaşi fıkralarından 250 kadarını seçip yeniden yazmaya çalıştım. Ayrıca bu fıkraları kullanıldığı bağlamlara ve konularına göre de sınıflandırma denemesine giriştim. Böylece bir konu/kavram çevresinde Bektaşinin bir özelliği (tutumu, görüşü, yaklaşımı...) daha iyi görülebilir diye düşündüm. 1. Bölüm’de ayrıca Bektaşilik üzerine kısa bilgiler ile Bektaşi fıkralarının biçim ve içeriği, söylemi konusunda küçük bir inceleme yer alıyor. Kitabın sonunda da Bektaşilik ve Bektaşi fıkraları üzerine birer kaynakça bulunuyor.

Bektaşi de, Nasrettin Hoca gibi, Türk halkının kendi yaşamından, deneyimlerinden süzüp oluşturduğu ve kimliklendirdiği bir fıkra tipi. Bu fıkra tiplerinin aynı zamanda halk bilgesi özelliği taşıdığını da unutmamalıyız. Bektaşi ile Nasrettin Hoca fıkraları, kimi benzerliklerine karşın değişik özellikleriyle kurgulanmış, tanınmış ve sevilmiştir.

Ben zaman zaman Nasrettin Hoca fıkralarının yanı sıra Bektaşi fıkralarına da dönüp onlar üzerinde düşünmeye çalışıyorum. Siz de,  Nasrettin Hoca fıkraları gibi Bektaşinin  nüktelerine gülüp geçmeden onun söyledikleri ve söylemek istedikleri üzerinde düşünmek istemez misiniz?

 Yusuf ÇOTUKSÖKEN

Başa dön

Kapak Resmi

 

Başa dön

Teknik Bilgiler (Boyut, ISBN, Kağıt ve Cilt Türü)

Sayfa: 176

Boyut: 14x 23 cm2

ISBN: 975-6342-08-0

Kağıt: 80 gr. Lüks Kitap Kağıdı

Cilt: Amerikan Cilt

Başa dön

Önerilen Satış Fiyatı? Kitabı Nereden Satın Alabilirim?

Kitabın Önerilen Satış Fiyatı 8 YTL'dir.

Kitaplarımızı kitabevlerinden temin edebilirsiniz veya İnternet üzerinden satın alınabilirsiniz.

Başa dön